พิธีลอยอังคารในศาสนาพุทธ : ปล่อยวางดวงวิญญาณคืนสู่ธรรมชาติ

พิธีลอยอังคารเป็นหนึ่งในพิธีกรรมที่มีความหมายลึกซึ้งในศาสนาพุทธ ซึ่งเป็นการปล่อยวางดวงวิญญาณคืนสู่ธรรมชาติอย่างสงบ โดยเชื่อว่าช่วยให้ดวงวิญญาณของผู้เสียชีวิตเดินทางสู่สุคติได้อย่างสงบเรียบร้อย มาทำความรู้จักกับพิธีลอยอังคารในศาสนาพุทธและศาสนาฮินดู พร้อมทั้งเรียนรู้ถึงความเชื่อและความหมายที่ซ่อนอยู่ของพิธีนี้

ติดตามเรื่องราวอื่น ๆ ที่น่าสนใจ เพิ่มเติมได้ที่นี่

ทำความรู้จักกับการลอยอังคาร ส่งดวงวิญญาณคืนสู่ธรรมชาติ

ลอยอังคาร เป็นพิธีกรรมในศาสนาพุทธที่หลายคนเคยเข้าร่วมมาก่อน แต่อาจจะยังไม่มีความเข้าใจว่าเราทำมันไปทำไม และพิธีดังกล่าวมีความเป็นมายังไง หากย้อนความเป็นมาในอดีตสำหรับประเทศไทยว่ากันว่า บางชุมชนหรือบางพื้นที่ในสมัยโบราณไม่มีการสร้างเมรุเผาศพ เมื่อเผาร่างผู้เสียชีวิตเรียบร้อยแล้ว จึงมีเถ้ากระดูกและถ่านกองพะเนินตามป่าช้าหรือลานวัด จนกลายเป็นภาพอุจาดตา

ไม่เพียงเท่านั้น เศษเถ้ากระดูกของผู้เสียชีวิตยังถูกสัตว์หรือผู้คนเหยียบย่ำไปมา เป็นการไม่ให้เกียรติผู้เสียชีวิต ธรรมเนียมการจัดเก็บเถ้ากระดูกจึงเริ่มต้นขึ้นในช่วงเวลานั้น บ้างก็เก็บเอาไว้ใส่ในโกศอัฐิเพื่อบูชาและระลึกถึง บ้างก็นำเอาไปลอยในแม่น้ำ บางครอบครัวก็อาจแบ่งส่วนหนึ่งใส่โกศเก็บไว้ และนำเอาอีกส่วนไปลอยน้ำได้เช่นกัน

แต่ถ้าหากเราย้อนรอยว่า ความเป็นมาของพิธีลอยอังคารเริ่มต้นที่ไหน คงต้องย้อนกลับไปที่ศาสนาฮินดูในประเทศอินเดีย ตามคตินิยมของศาสนาฮินดู เมื่อมีผู้เสียชีวิตก็จะนำเอาร่างของผู้เสียชีวิตไปเผาบนเชิงตะกอนบริเวณริมแม่น้ำ เมื่อร่างผู้เสียชีวิตถูกเผาจนกลายเป็นเถ้าถ่าน กระดูกเหล่านั้นก็จะไหลลงสู่แม่น้ำคงคา ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์ ช่วยชำระล้างจิตใจและบาปให้กับเหล่าดวงวิญญาณได้

เนื่องจากศาสนาฮินดูและศาสนาพุทธมีที่มาใกล้เคียงกัน มันจึงไม่น่าแปลกใจหากเราจะนำคตินิยมจากศาสนาฮินดู มาปรับใช้ในพิธีทางพระพุทธศาสนาด้วย สำหรับคติพจน์เกี่ยวกับการจัดการกับอัฐิ ยังมีอีก 1 วิธีนั่นก็คือ การสร้างเจดีย์ใส่อัฐิโดยเรียกว่า พระธาตุ ส่วนใหญ่จะนิยมในกลุ่มชนชั้นสูง สำหรับคนธรรมดาทั่วไปก็จะเก็บใส่โกศเป็นหลัก ดังนั้นพิธีดังกล่าวจึงเป็นการผสมผสานหลากหลายคติ จากหลากหลายศาสนาเข้าไว้ด้วยกัน และมีการถือปฏิบัติมาตั้งแต่สมัยก่อนกรุงรัตนโกสินทร์เลยทีเดียว 

ว่ากันว่าการลอยอังคารเป็นการส่งดวงวิญญาณของผู้เสียชีวิตให้ไปสู่ภพภูมิที่ดี ให้ดวงวิญญาณไปสู่สุคติ พบเจอแต่ความสงบร่มเย็น ดังนั้นคนไทยจึงนิยมทำพิธีในแม่น้ำสายใหญ่หรือกลางทะเล หลังจากกำหนดวันได้แล้ว ก็จะมีการทำกุศลบังสุกุลก่อนนำเอาอัฐิลงเรือ ซึ่งจะทำภายในวันเดียวกันหรือทำก่อนก็ได้ อัฐิจะถูกบรรจุอยู่ในผ้าขาวสำหรับนำเอาไปโปรยลงในน้ำ และมีการนิมนต์พระสงฆ์ 1-4 รูปมาร่วมทำพิธีด้วย

ลอยอังคาร การลอยอัฐิที่มีความเกี่ยวข้องกับดวงดาวในระบบสุริยจักรวาล

ลอยอังคารเป็นพิธีที่ใช้ในการจัดการกับอัฐิของผู้วายชนม์ของเหล่าพุทธศาสนิกชน แต่น้อยคนจะรู้ว่าอังคารที่เราเอาไปลอยกับดาวอังคาร เป็นคำที่ยืมจากภาษาบาลีสันสกฤตนั่นก็คือคำว่า องฺคาร ที่อ่านว่า อัง-คา-ระ ความหมายตรงตัวแปลว่า ถ่าน รวมหมดทั้งแบบที่ติดไฟและแบบที่ไม่ติดไฟ เถ้ากระดูกหลังจากเผาร่างผู้เสียชีวิตจึงถูกเรียกรวม ๆ ว่าอังคารนั่นเอง เช่นเดียวกับดาวอังคารที่มีอุณหภูมิสูงจนเหมือนถูกเผาไหม้อยู่ตลอดเวลา

กลับสู่ธรรมชาติ ลอยอังคารเพื่อปล่อยวางและตระหนักความเป็นจริง 

การลอยอังคารอาจเป็นพิธีที่มีความเชื่อว่า จะช่วยส่งดวงวิญญาณของผู้ล่วงลับให้ไปสู่สุคติ เดินทางสู่โลกหลังความตายอย่างสวัสดิภาพ แต่สำหรับคนเป็นแล้ว พิธีดังกล่าวยังเป็นการสร้างความตระหนักรู้และการปล่อยวางด้วยเช่นกัน 

เพราะการลอยอังคารทำให้เราสัมผัสได้ถึงการมีอยู่ของผู้ที่จากไปเป็นครั้งสุดท้ายอย่างแท้จริง เถ้ากระดูกที่อยู่ในโถครั้งหนึ่งเคยเป็นส่วนหนึ่งของร่างกาย มีชีวิตจิตใจ มีเรื่องราวความเป็นมา แต่วันนี้เรากำลังจะปล่อยมันให้ไหลไปกับสายน้ำที่พัดพาไปอย่างไม่มีที่สิ้นสุด

หลายศาสนาเชื่อว่า ร่างกายมนุษย์ถูกสร้างขึ้นมาจาก 4 ธาตุ ประกอบไปด้วย ดิน น้ำ ลม ไฟ เมื่อเสียชีวิตไปแล้วธาตุทั้ง 4 ก็จะกลับสู่ธรรมชาติดังเดิม เหมือนกับเถ้ากระดูกที่ต้องกลับสู่ธรรมชาติโดยที่สายน้ำเป็นตัวพัดพาไป 

ด้วยเหตุนี้ การลอยอังคารจึงไม่ได้เป็นเพียงแค่การส่งดวงวิญญาณของผู้ล่วงลับให้ไปสู่สุคติเท่านั้น แต่ยังเป็นการปล่อยวางสำหรับคนที่ยังมีชีวิตอยู่ และตระหนักถึงความเป็นจริงของร่างกายที่ไม่เที่ยง ชีวิตที่ไม่มีอะไรแน่นอน แม้ว่าจะผ่านอะไรมามากมาย แต่สุดท้ายทุกคนก็ต้องกลับลงสู่ดินเหมือนกัน

ติดตามเรื่องราวที่น่าสนใจอื่น ๆ เพิ่มเติมได้ที่ สายมู.com